Trong ngày cuối cùng ở Kenya, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã đi qua con đường lầy lội để đến Kangemi, một khu ổ chuột ở Nairobi. Có hơn 100.000 người sống ở đây, một nơi không có hệ thống cống rãnh cũng như các dịch vụ cần thiết khác, và nơi ở là các chòi làm bằng gỗ và tấm tôn. Buổi gặp gỡ diễn ra ở Nhà thờ thánh Giuse Thợ của các cha dòng Tên. Có nhiều trẻ em ngồi trên nền đất chờ được gặp Đức Thánh Cha. Đức Phanxicô thăm hỏi những người đau yếu ngồi trên xe lăn, và ngài xin một linh mục ngồi xe lăn chúc lành cho mình.
Một cư dân của khu ổ chuột, bà Pamela Akwede đại diện cộng đồng nói lên sự thật là 60% dân số Nairobi sống trong các khu ổ chuột, vốn chỉ chiếm 5% diện tích thành phố. Họ sống với mức dưới $1/ngày, và để đầy bụng chỉ có ly trà với bánh mà thôi. Còn xơ Mary Killen nêu bật sự cần thiết phải có sự hiện diện thêm nữa của các dòng tu ở những khu phố nghèo như thế này.
Khi còn ở Buenos Aires, hồng y Bergolio đã phái nhiều linh mục đến sống ở các khu ổ chuột, hôm nay, ngài rất thoải mái khi ở giữa những người nghèo châu Phi này.
‘Chia sẻ khoảnh khắc này với anh chị em, cha cảm thấy như ở nhà, và cha không xấu hổ khi nói rằng, anh chị em có một chỗ đặc biệt trong đời và trong các quyết định của cha.’
Nhưng trước khi lên án ‘sự bất công’ mà các cư dân ổ chuột phải chịu, Đức Phanxicô nói về sự ‘khôn ngoan của các phố nghèo’ và nói về ‘các giá trị Tin mừng mà một xã hội giàu, bị mê man trong thói tiêu thụ vô độ dường như đã quên đi mất.’
‘Các bạn có thể đan kết những mối dây của sự hệ thuộc và thống nhất, để biến đổi tình trạng đông dân thành một cảm nghiệm cộng đồng sao cho các bức tường của cái tôi bị giật sập và những rào chắn ích kỷ tiêu tan.’ Đức Phanxicô đề cập đến các giá trị như ‘sự tương thân tương ái, trao đời mình cho người khác, yêu chuộng sự sống hơn sự chết, chôn cất theo nghi thức Kitô giáo cho những người qua đời, cho người bệnh trú tại nhà mình, chia sẻ miếng cơm với người đói’ để cho ‘một bữa 10 người ăn, có thể thành 12 người ăn.’
‘Các giá trị này dựa trên sự thật là mỗi một con người đều quan trọng hơn thần tiền bạc. Cảm ơn anh chị em đã nhắc nhở rằng có thể có được một văn hóa khác đi. Trước hết, cha muốn khẳng địnhnhững giá trị mà anh chị em đang sống, các giá trị không nằm trên thị trường chứng khoán, không phải là thứ để đầu cơ, và không có giá theo thị trường.‘
Sau khi nhắc lại rằng ‘con đường của Chúa Giêsu bắt đầu từ những vùng ven, đi từ người nghèo và với người nghèo, hướng đến tha nhân,’ Đức Giáo hoàng nói rằng, ‘để thấy những dấu chỉ này của một đời sống tốt đẹp ngày càng tăng tiến giữa anh chị em, thì bỏ đi thái độ xem nhẹ sự bất công kinh khiếp của nạn loại trừ nơi thành thị. Số ít những người bám chặt vào quyền lực và của cải, phung phí một cách ích kỷ, còn đa số ngày càng tăng thì lại bị buộc phải chạy trốn đến những vùng ven bị bỏ mặc với điều kiện sống tồi tệ.‘
‘Chúng ta thấy sự bất công trong việc phân bổ đất đai, không những ở đây mà còn nhiều nơi khác, một việc dẫn đến nhiều trường hợp cả một gia đình phải trả khoản tiền thuê nhà quá đáng và bất công cho một chổ ở quá đỗi chật hẹp. Cha cũng ý thức về vấn đề nghiêm trọng do những ‘nhà đầu tư cá nhân’ giấu mặt, những người chiếm lấy thật nhiều đất, thậm chí còn muốn chiếm luôn sân chơi của trẻ em trong các trường học.
Một vấn đề rất nghiêm trọng nữa là thiếu các hạ tầng cơ sở và các dịch vụ căn bản. Cha muốn nói đến nhà vệ sinh, cống, rãnh, thu gom rác thải, điện, đường, cũng như trường học, bệnh viện, các trung tâm thể thao và vui chơi, các xưởng thủ công mỹ nghệ. Cha đặc biệt lo về chuyện nước uống. Tiếp cận được nước có thể uống được an toàn, là một quyền căn bản và chung cho con người, bởi đây là điều căn bản để sống còn. Không có nước cho gia đình, bởi vì những vấn đề quan liêu, là một sự bất công nặng nề, và những người trục lợi từ việc này là vô cùng bất chính.’
Đức Phanxicô cũng nói về nạn bạo lực lan tràn và về ‘các tổ chức tội phạm, phục vụ các lợi ích kinh tế và chính trị, dùng trẻ em và thanh niên làm ‘thuốc súng’ cho những việc kinh doanh nhẫn tâm của họ.’ ‘Cha cũng cảm kích trước nỗ lực của các phụ nữ đã anh dũng bảo vệ con cái mình khỏi những mối nguy hại này. Cha xin Chúa cho các nhà chức trách biết dấn thân, cùng với anh chị em, đi theo con đường bao dung xã hội.
Và đây không phải là một loạt các vấn đề chẳng ăn nhập gì với nhau. Nhưng là hậu quả của một chủ nghĩa thực dân mới. Thật vậy, các quốc gia thường bị ép buộc phải đưa vào các chính sách theo kiểu nền văn hóa thải loại, như hạ tỷ suất sinh, cố gắng hợp pháp hóa kiểu phân bổ hiện thời, nơi mà thiểu số người tin rằng họ có quyền tiêu thụ theo một cách riêng, một kiểu phung phí mà mọi người sẽ không bao giờ có được.’
Về điều này, cha muốn nói lại về khái niệm chung phần trong thành thị cần được tôn trọng. Chúng ta cần các thành phố chung phần, nghĩa là thuộc về tất cả mọi người. Chúng ta cần, không chỉ là các tuyên bố suông về nhân quyền mà không đưa ra thực hành, mà phải là thực thi các khởi xướng cụ thể và có hệ thống đẻ cải thiện tình trạng sống, và thảo ra các kế hoạch phát triển thành thị chất lượng cao cho các thế hệ tương lai.’
Đức Giáo hoàng kêu gọi ‘tất cả Kitô hữu, và nhất là các mục tử, hãy làm mới lại lòng nhiệt thành sứ mạng, để có những khởi xướng trước quá nhiều tình trạng bất công này, để xắn tay giải quyết các vấn đề của người lân cận mình, để chung tay với những nỗ lực của họ.
Cha nhận ra rằng anh chị em đã làm nhiều việc, nhưng cha xin anh chị em nhớ rằng đây không phải là một nghĩa vụ phụ thêm, nhưng là một nghĩa vụ quan trọng nhất, bởi ‘Tin mừng đặc biệt là cho người nghèo.’ [trích lời Đức Bênêđictô]
Và Đức Giáo hoàng kết lời với một mời gọi: ‘Chúng ta hãy cùng cầu nguyện, làm việc và dấn thân, để bảo đảm rằng mọi gia đình có một mái nhà đúng phẩm giá, có được nước uống, nhà vệ sinh, năng lượng đủ để thắp sáng, nấu ăn, và cải thiện chỗ ở, để cho mọi nơi sinh sống đều có đường xá, quảng trường, trường học, bệnh viện, các khu vui chơ thể thao và nghệ thuật. Phải bảo đảm cho những dịch vụ căn bản này đến được với mỗi một con người, để lời kêu gọi và thỉnh cầu của các bạn mong muốn cơ hội tốt hơn sẽ được lắng nghe, để tất cả có thể hưởng hòa bình và an ninh, xứng đáng với phẩm giá căn bản trường tồn của con người.’
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
