Theo trang mạng của tờ nhật báo La Vita del Popolo thuộc giáo phận Treviso, Đức Phanxicô đã quyết định ở lại tham dự thánh lễ. Ngài bước ra khỏi hàng ghế để ôm chúc bình an những người cùng dự lễ, và cũng xếp hàng rước lễ, rồi về chỗ quỳ gối cầu nguyện tạ ơn. ‘Cuối thánh lễ, cha chủ tế mời mọi người cầu nguyện trao phó các nhu cầu của gia đình và Giáo hội, đặc biệt là giáo hoàng kế nhiệm Phanxicô, cho thánh Piô X.’
Sau thánh lễ, Đức Phanxicô giãi bày riêng với cha Bonora rằng ngài đã cầu nguyện cách riêng cho các giáo lý viên. Ở Argentina, thánh Piô X, ‘giáo hoàng của giáo lý’ là thánh bảo trợ cho các giáo lý viên. Khi còn là tổng giám mục Buenos Aires, trong lễ thánh Piô X, hồng y Bergolio đều gặp các giáo lý viên trong địa phận. Đức Phanxicô nói với cha Bonora rằng, ‘Tôi đến để cầu nguyện riêng, bởi tôi đã cử hành thánh lễ rồi, nhưng khi thấy cha lên bàn thờ để dâng lễ, thì tôi quyết định ở lại .. tôi có nói với cha rồi, tôi có lòng sùng kính với thánh Piô X.’
Lòng sùng kính của giáo hoàng với thánh Piô X cũng được thể hiện rõ qua một việc khác. Đó là ngay từ mùa Giáng Sinh đầu tiên sau khi được bầu, Đức Phanxicô đã lệnh cho ban trang trí trong vương cung thánh đường thánh Phêrô, không chuẩn bị trang hoàng ở nhà nguyện thánh Piô. Vì khi phải trang trí thì các tín hữu không thể đến cầu nguyện bên mộ thánh giáo hoàng suốt hàng tháng trời. Vì suốt thời gian trang trí, mộ thánh Piô sẽ bị che khuất mất. Bây giờ những cảnh trang trí đã được dời đi xa một ít, chuyển đến nhà nguyện Rửa tội, để lúc nào mọi người cũng có thể đến được với bàn thờ thánh Piô X.
Thánh giáo hoàng Piô X, tên tự Giuseppe Melchiorre Sarto, là một người của dân chúng, luôn tránh hình thức. Sau khi được bổ nhiệm là Kinh sỹ tại nhà thờ chính tòa Treviso, ngài không bao giờ mặc áo lễ đỏ sang trọng, một đặc quyền của các đức ông. Các giáo dân nói về ngài rằng: “El xe vegnuo con la veste sbrisa – el xe partio senza la camisa” [Ngài đến đây với chiếc áo lễ vá víu, và khi đi thì không có cả một áo sơ mi.] Ngài được đặt làm giám mục Mantua, rồi là Thượng phụ Venice, và ngài luôn lặp lại rằng: ‘Tôi chẳng là gì ngoài một hồng y nghèo từ miền quê.’ Ngài rất rộng rãi với người nghèo. Ngài đem cầm luôn chiếc đồng hồ vàng của mình, và không chi tiền cho cappa magna, một áo lễ với đuôi áo dài dành riêng cho các hồng y. Thay vào đó, ngài nhờ các nữ tu sửa lại áo lễ cũ của người tiền nhiệm. Ngài thậm chí còn cầm cả nhẫn giám mục, để lấy tiền cho người túng quẫn.
Năm 1903, ngài được bầu làm giáo hoàng, sau một mật nghị đầy tranh cãi. Hai tháng sau khi được bầu, ngài bắt đầu dạy giáo lý, quy tụ tín hữu thành Roma mỗi chiều chúa nhật tề tựu ở sân của Pigna. Chính sự nhạy cảm mục vụ đã khiến ngài tránh các bài giảng dài. Có lần ngài đùa rằng bất kỳ bài giảng nào dài hơn 10 phút, là một tội trọng. Ngài muốn bỏ truyền thống vỗ tay mừng giáo hoàng khi ngồi trên kiệu tiến đến ghế chủ tế trong vương cung thánh đường thánh Phêrô. ‘Thật không phù hợp khi người nô bộc được vỗ tay tán dương trong nhà ông chủ.’
Đức Piô X viết rằng: ‘Khi lỗi lầm bị khiển trách quá khắc nghiệt, và khi tật xấu bị lên án quá bừa bãi, thì thường gây hại hơn tốt.’ Ngay sau khi được bầu, ngài đã trả lại cây mục trượng bằng vàng ngọc quí, và quyết định dùng cây mục trượng trước đây của mình. Trong chỉ vài tháng đầu trên ngai tòa Phêrô, ngài đã mở ra một cuộc cải tổ sâu sắc trong Giáo triều Roma. Ngài tim cách cân nhắc giảm bớt con số giáo phận ở Ý, ngài đưa ra một cách nhẹ nhàng hơn để làm mọi việc, và muốn các linh mục hãy là những mục tử cho linh hồn, đặc biệt là chú tâm đến người nghèo. Với ngài, Phép Thánh Thể không phải là giải thưởng cho những ai hoàn hảo, nhưng là nâng đỡ hằng ngày cho những ai đang đến gần với Chúa. Ngài cũng quyết định là nên cho trẻ em rước lễ. Ngài đã điều chỉnh lại vai trò của Phủ Quốc vụ khanh, và nhất quyết tách các linh mục và giám mục khỏi chính trị.
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
