Như anh hùng Hercule, khi mở Năm Thánh Lòng Thương Xót, Đức Phanxicô sẵn sàng đối diện với các thử thách có tiếng là phức tạp, thậm chí gần như khó vượt lên được. Chương trình các thách thức đang chờ đợi ngài thì giống như một sự cô đọng của giáo triều của ngài.
- Chặn con sư tử ở Nemea. Phủi bụi tòa giải tội
- Giết con rắn Hydra ở Lerne. Tái tổ chức giáo triều
- Bắt con nai Cerynaea. Giải hòa người công giáo và người chính thống
- Đem con heo rừng Erymanthus về. Không được loại trừ Hội Huynh Đệ Linh Mục Thánh Giáo Hoàng Piô X (FSSPX)
- Rửa chuồng ngựa của Augeas. Thức tỉnh thế giới có ý thức về khí hậu
- Giết đàn chim ở hồ Stymphale. Giải hòa các dân
- Bắt đàn ngựa cái của Diomedes. Bứt hàng rào ngục tù
- Mang chiếc đai lưng Hippolyte về. Đóng lại Thượng Hội Đồng
- Mang đàn vịt của Geryon về. Thổi bùng lên lại ngọn lửa của Công đồng Vatican II
- Hái các quả táo vàng trong vườn của các nàng Hesperides. Tìm con đường đối thoại với hồi giáo
- Xuống Địa ngục và bắt con chó Cerberus. Ở giữa người nghèo.
- Khuất phục con bò mộng ở Crete. Tha thứ cho kẻ thù
- Chặn con sư tử ở Nemea. Phủi bụi tòa giải tội
Trên đường đi của mình, con sư tử Nemea tàn sát tất cả, đặc biệt là ngọn giáo hay mũi tên không xuyên qua da nó được. Hercule chặn các lối ra vào, mặt đối mặt và dùng tay bóp chết nó…
Mở một kẽ hở trong các tâm hồn chai cứng nhất: đó là chương trình của Đức Phanxicô, giáo hoàng của tòa giải tội, tòa giải tội là một trong các cột trụ của Năm Toàn Xá. Ngài nói, để vào được quả tim của giáo dân thì cha giải tội không được đặt những “câu hỏi không thích đáng”, nhưng phải bắt chước người cha nhân hậu, ôm người con hoang đàng về nhà, dù nó bị tủi nhục vì ăn tiêu hết gia tài. Trong vòng một năm, các giáo xứ sẽ tiếp các Thừa sai của Lòng Thương Xót, các siêu linh mục giải tội, những người mà ngài cho phép họ tha các tội như phá thai, bình thường tội này chỉ có giám mục mới giải được. Ngài nghĩ các tòa giải tội thường mang hình ảnh tiêu cực, phải phủi bụi nó để nó thành nơi giải thoát.
- Giết con rắn Hydra ở Lerne. Tái tổ chức giáo triều
Con rắn Hydra có nhiều đầu, vừa chặt đầu này thì đầu khác mọc lên, nó lại tiết ra hơi độc chết người. Hercule chặt hết tất cả cùng một lúc…
Cải cách giáo triều là một con rắn biển già đã có từ thời Đức Gioan-Phaolô II: các vụ bê bối tài chánh, nạn bàn giấy quan liên cửa quyền, nạn quá tập trung vào trung tâm, nạn thăng quan tiến chức… Các cú đấm mạnh thì các kháng cự nội bộ cũng mạnh. Vừa giải quyết vấn đề này thì vấn đề khác mọc lên. Vụ Vatileaks bùng ra trước khi Đức Bênêđictô XVI quyết định từ nhiệm đã báo động cho tình trạng khẩn cấp và khó khăn của công việc này. Đức Phanxicô vật ngang lưng nó. Đối với ngài, vấn đề không phải chỉ do cơ cấu và quản trị, nhưng vấn đề còn do giáo triều bị “bệnh thiêng liêng”. Vì thế, tái cấu trúc nội bộ, tạo hội đồng mới, lau chùi dọn dẹp hệ thống vẫn chưa đủ… Cải cách, là xin toàn Giáo hội, xin tín hữu tha thứ cho việc đã làm “chứng dối” qua các vụ bê bối liên tiếp xảy ra. Đây là cả một tiến trình quản lý và ăn năn.
- Bắt con nai Cerynaea. Giải hòa người công giáo và người chính thống
Con nai Cerynaea có đôi gạc bằng vàng và chạy rất nhanh mà Hercule phải chạy cả năm mới bắt được nó…
Cách đây 50 năm, Thượng phụ Constantinople Athênagoras và Đức Phaolô VI có cuộc gặp lịch sử. Các bản án dứt phép thông công từ năm 1054 đã được bãi bỏ. Một làn gió mới thổi lên trên quan hệ giữa người công giáo và người chính thống. Với Năm Toàn Xá, Đức Phanxicô muốn làm bộ máy này chạy lại: ngài kêu gọi “sửa lại tội chia rẽ” để có thể cùng rước lễ lại một bàn với nhau. Ngài đã gặp Thượng phụ Constantinople Bartholomê I nhiều lần, bây giờ ngài hướng về Thượng phụ Matxcơva, người đại diện một nửa số tín hữu chính thống trên toàn thế giới, nhưng chưa bao giờ gặp một giáo hoàng. Đức Phanxicô đã đề nghị cách đây một năm, “tất cả tùy nơi Thượng phụ muốn và khi nào Thượng phụ muốn”. Gần đây, Thượng phụ Cyrille I đã tuyên bố, sự hợp tác với Giáo hội Công giáo có thể “giúp bảo vệ tín hữu kitô” bị bách hại và có thể “thúc đẩy sự tái sinh kitô giáo”. Cuối cùng, giờ giấc cho cuộc gặp gỡ khó nắm bắt này có sắp được diễn ra đây không?
- Đem con heo rừng Erymanthus về. Không được loại trừ Hội Huynh Đệ Linh Mục Thánh Giáo Hoàng Piô X (FSSPX)
Hercule phải đem con heo rừng về và không được giết nó, đứng trước mặt nó, không được dùng vũ khí. Sau khi thấy nó trong một con rãnh, Hercule bắt sống nó và vác lên vai đem về.
Các cố gắng giải hòa với Hội Huynh Đệ Linh Mục Thánh Giáo Hoàng Piô X đã tạo nhiều tranh cãi dưới thời Đức Bênêđictô XVI. Đức Phanxicô không muốn chôn hồ sơ này, tháng 9-2015, ngài đã bước một bước lớn, công nhận “hợp pháp và giá trị” các vụ tha tội ở tòa giải tội trong Năm Toàn Xá của các linh mục Hội Huynh Đệ này. Trong một bức thư gởi Đức ông Fisichella, người theo dõi hồ sơ này ở Vatican, Đức Phanxicô viết: “Năm Thánh này sẽ không loại trừ một ai” và hy vọng “trong một tương lai gần, chúng ta có thể tìm một giải pháp với các linh mục và các bề trên của Hội Huynh Đệ”. Một hành vi mang tính thiêng liêng và chính trị đã làm một công hai việc: cánh cửa vẫn để mở cho những ai muốn trở về, nhưng tạm thời nhận biết họ mà không cần phải lập ra các cuộc thương thuyết mới, và cũng để khẳng định quyền uy giáo hoàng của mình.
- Rửa chuồng ngựa của Augeas. Thức tỉnh thế giới có ý thức về khí hậu
Augeas có ba ngàn con ngựa nhưng từ 30 năm nay ông không rửa chuồng đến nỗi phân chúng thải ra kết một lớp dày bao phủ toàn bộ Peloponnesus. Hercule làm thay đổi hướng đi của hai con sông chảy qua chuồng ngựa và công việc được hoàn tất mà không dơ tay…
Để mở Năm Toàn Xá, mặt tiền Đền thờ Thánh Phêrô phủ một lớp măng-tô xanh lá cây. Đức Phanxicô đã chọn tên của một vị thánh quan tâm đến môi trường làm tên của mình, ngài không muốn các trang sách mình viết về môi sinh nằm vàng úa trên các kệ sách thư viện, ngài muốn nhân dịp Năm Thánh, ngài tiếp tục lay động lương tâm ngủ quên của các chính trị gia. Ngài nghĩ, sự thay đổi đích thực, sự hoán cải về mặt môi sinh chỉ có thể có được nếu sự suy nghĩ về khoa học, kinh tế, chính trị được gắn chặt trong tâm hồn. Ngài mời những người không có đất, các phong trào bình dân về Vatican, ngài cho thấy một chiến lược đầy tham vọng: phối hợp công giáo với môi sinh.
- Giết đàn chim ở hồ Stymphale. Giải hòa các dân tộc
Được thần chiến tranh nuôi dạy, các con chim ăn thịt người của hồ Stymphale dùng lông của nó làm mũi tên và chúng ăn thịt người. Sau khi tìm mọi cách đuổi đàn chim không được, Hercule dùng nhạc cụ gây tiếng động ồn ào, đàn chim phải bỏ đi…
Chính tại Bangui, thủ đô Cộng hòa Trung Phi, nơi có những cuộc xung đột đẫm máu không ngừng từ năm 2012 mà Đức Phanxicô mở Cửa Thánh đầu tiên. Ở đó, ngài kêu gọi từng người dân phải cự lại “cám dỗ của quỷ”, đặc biệt “trong thời gian này, lúc có những cuộc xung đột của hận thù và chiến tranh”. Ngài đả kích những người buôn vũ khí, “những người xúi dục sự va chạm giữa các nền văn hóa khác nhau, văn minh khác nhau”. Trong “trận Chiến tranh Thế giới Thứ ba từng mảnh” này, ngài biện hộ sự giải hòa phải kèm theo suy tư theo tinh thần kitô giáo về một cuộc “chiến tranh công chính”. Giáo hoàng ngoại giao, ngài đặt cược sự mến mộ rầm trời của giáo dân để phục vụ cho ngành ngoại giao thế giới, để làm vai trò trung gian trong những hồ sơ gai góc như hồ sơ Mỹ-Cuba, hồ sơ Israel-Palestina.
- Bắt đàn ngựa cái của Diomedes. Bứt hàng rào ngục tù
Diomedes nuôi ngựa của mình bằng thịt của khách lữ hành đến nhà ông. Hercule bắt những con vật ăn thịt người này…
Đó là một Năm Toàn Xá trong Năm Toàn Xá sẽ diễn ra ngày 6 tháng 11 năm 2016: toàn xá của các tù nhân. Khi còn ở Buenos Aires, Đức Phanxicô đã đến thăm các tù nhân và bây giờ một vài người còn viết thư cho ngài. Đôi khi vào ngày chúa nhật ngài gọi thăm họ ở Argentina. “Những người yếu đuối, chúng ta cũng giống như họ, tại sao họ bị mà tôi không bị?, ngài giải thích vào tháng 3-2013. Điều này là cả một huyền bí đối với tôi, làm cho tôi phải cầu nguyện và tôi cảm thấy gần với họ.” Đức Phanxicô, người đã từng sống dưới chế độ độc tài ở Argentina, dưới áp lực chính trị, phải sống giả bộ bề ngoài đối với một chế độ mà mình ghét, cốt để bảo vệ nhà Dòng, ngài biết áp lực đè nặng của nhà tù nội tâm, một áp lực xé xác mình như những con ngựa ăn thịt người. Nhưng ngài tin sâu xa vào khả năng tha thứ có thể giúp con người.
- Mang chiếc đai lưng Hippolyte về. Đóng lại Thượng Hội Đồng
Hippolyte, nữ hoàng vùng Amazone không bao giờ rời chiếc đai lưng của mình. Hercule thương thảo để trao đổi, nhưng một số dân Amazone không đồng ý, họ đánh nhau với Hercule, nhưng cuối cùng Hercule thắng…
Khi đề nghị giải quyết “từng trường hợp một” cho những người ly dị tái hôn mà không vi phạm đến điều luật rước lễ, Thượng Hội Đồng Gia đình đã để lại một nút thắt chưa xong. Vì thế, trong Năm Thánh, Đức Phanxicô sẽ có tiếng nói cuối cùng. Tuy vậy Thượng Hội Đồng đã cho thấy có nhiều bất đồng về khái niệm “thương xót”: một vài người cho rằng giáo hoàng có một quan điểm quá rộng và “dễ thương” về lòng thương xót, đã che khuất tầm mức ăn năn và hoán cải mà chỉ giữ tầm mức tiếp nhận. Thử thách đối với Đức Phanxicô là phải có một cái nhìn chính xác để giữ sự hợp nhất của Giáo hội, vốn đã chia rẽ về các vấn đề này. Tóm tắt là tránh sự chia rẽ và lấy lại sự tin tưởng của nhóm quá sợ ngài bán tống đi những điều cơ bản.
- Mang đàn vịt của Geryon về. Thổi bùng lên lại ngọn lửa của Công đồng Vatican II
Các con heo rừng của người khổng lồ Geryon canh giữ đàn vịt rất cẩn mật. Hercule nắm đầu con đầu đàn và đưa chúng về…
Ngày 8 tháng 12, Đức Phanxicô khai mạc Năm Thánh đúng ngày kỷ niệm 50 năm kết thúc Công đồng Vatican II. Để thổi bùng lên ngọn lửa này, ngài muốn giải hóa cuộc tranh luận muôn thuở “người bảo thủ chống người tiến bộ” và tái tập trung lại sự giải thích của công đồng về chữ “sứ mệnh” của kitô hữu, khả năng tái sinh “môn đệ” với một tinh thần nhiệt huyết. Phương pháp của ngài? 1. Đấu tranh chống tất cả những ai trong Giáo hội để hở cạnh sườn để người khác tố mình là đạo đức giả: các tội của giáo triều, ấu dâm… 2. Nói về ý nghĩa việc Chúa đến trên thế gian này trước khi nói đến chi tiết các quan điểm luân lý của Giáo hội mà theo ngài, chỉ có thể hiểu một cách sâu đậm với đức tin. Ngài phải thuyết phục những người nghĩ rằng, không nên đưa ra quan điểm rõ ràng về các vấn đề gai góc như ngừa thai, luân lý về sinh lý, vấn đề những người đồng tính, nhà thờ sẽ không làm rối sứ điệp.
- Hái các quả táo vàng trong vườn của các nàng Hesperides. Tìm con đường đối thoại với hồi giáo
Nằm lưng chừng núi Atlas ở Bắc Phi, vườn táo của các nàng Hesperides có một cây táo mang quả vàng được canh gác rất kỹ. Hercule mang về ba quả táo…
Không được để nạn khủng bố đem sâu bọ vào quả táo đối thoại hồi giáo-kitô giáo, đó là một trong các mục đích của Đức Giáo hoàng trong Năm Thánh Lòng Thương Xót. Ở nguyện đường hồi giáo Bangui, Trung Phi, ngài kêu gọi tín hữu hồi giáo, kitô giáo đối xử với nhau như “anh em” và cùng “hiệp nhất” với nhau để ngưng “mọi hành động, của bên này bên kia làm biến dạng đi Khuôn mặt của Chúa”. Đối với ngài, lòng thương xót là “mối dây” nối do thái-kitô giáo và hồi giáo, được xem như “thuộc tính đáng kể nhất của Chúa”. Ủy ban đặc trách người hồi giáo của Hội đồng Giám mục Âu Châu đã khen ngợi Năm Toàn Xá, cho rằng để làm sống lại đối thoại và đấu tranh chống nạn cực đoan, một trong những vấn đề lớn là việc giáo dục về tôn giáo, dựa trên sự tự do về ý thức của con người.
- Xuống Địa ngục và bắt con chó Cerberus. Ở giữa người nghèo.
Con chó quỷ quái có ba cái mõm, nó vừa canh Địa ngục vừa gieo kinh hoàng. Hercule xuống Địa ngục túm cổ nó. Dù bị nó cắn nhưng Hercule cũng lôi nó ra khỏi Địa ngục được…
Công nhận phép lạ thứ nhì của Mẹ Têrêxa, Đức Phanxicô mở đường phong thánh cho Mẹ, có thể là vào tháng 9 năm 2016. Nữ sáng lập gia Dòng Thừa sai Bác Ái, năm 1948 Mẹ đến Ấn Độ với năm rupi trong túi, mẹ đã sống phần lớn đời mình giữa những người nghèo nhất. Với Năm Thánh, Đức Giáo hoàng, người đã biết hoàn cảnh nghèo khó của những người cùng đinh ở Argentina, ngài mong thức tỉnh được lương tâm nhân loại đứng trước “thảm cảnh nghèo khổ” này. Thúc đẩy tín hữu kitô để họ “tái khám phá” lại các “công việc thương xót tứ chi” này, phối hợp với đoạn Phán xét cuối cùng của Phúc Âm: cho kẻ đói ăn, cho kẻ khát uống, cho kẻ đói rách mặc, đón tiếp khách lạ, thăm người bệnh… Để đem người nghèo ra khỏi cảnh khốn cùng, ngài nghĩ, đầu tiên hết phải ở giữa họ chứ không ở lưng chừng. Lật ngược nhãn quan, phải học nhìn với đôi mắt của người ăn xin.
- Khuất phục con bò mộng ở Crete. Tha thứ cho kẻ thù
Bị thần biển Poseidon làm cho điên lên, con bò mộng tàn phá tất cả trên đường đi của mình. Hercule dọa con bò và nó ngoan ngoãn đi theo Hercule…
Đức Phanxicô không ngừng xin tha thứ và luôn tự cho mình là kẻ có tội, đến lượt mình, ngài cũng sẽ xin được tha thứ. Đức Phanxicô vật lưng cải cách, ngài đã gạt ra một số giám chức, khi dùng một phương pháp quản trị quyền uy, khi nói thẳng không dè dặt, ngài không phải chỉ có toàn bạn. Dĩ nhiên ngài rất được giáo dân mến mộ nhưng tại Rôma, một số giám chức trong giáo triều cũng bực mình ngài. Các nhận xét về ý thức hệ lẫn vào các hiềm thù cá nhân. Một vài người buộc ngài đã giải thiêng chức vụ của mình. Một vài hồng y và giám mục chỉ trích ngài trên báo với giọng điệu châm biếm chưa từng có… Cũng như Đức Bênêđictô XVI, ngài bị những người mình tin tưởng trong nội bộ phản, họ phát tán ra ngoài các tài liệu mật. Để đi tới một cách thích đáng cuộc cách mạng mà ngài đã dấn thân và đã thành một tiến trình không đi lui được, Đức Phanxicô phải đương đầu với trận chiến cuối cùng: dồn phe đối lập và nếu cần, tách những người muốn chống cải cách mà không cho cảm tưởng là mình chỉ giao trách nhiệm cho những người thân cận. Tóm tắt, ngài phải chứng tỏ mình có lòng thương xót…
Ghi chú: Các bạn có thể đọc câu chuyện Mười hai chiến tích của Hercule ở đây:
(Giuse Nguyễn Tùng Lâm chuyển dịch, phanxico.vn 16.01.2016)
