Khi bước vào các nhà thờ Công giáo, chúng ta thường thấy tượng Đức Mẹ đặt bên trái bàn thờ và tượng thánh Giuse ở bên phải.
Sự bố trí này không phải do ngẫu nhiên.
Đúng là không có những quy tắc cụ thể về việc bài trí các tượng ảnh. Hướng dẫn chung của Lễ điển Roma chỉ nói rằng “cần chú ý không để quá nhiều tượng ảnh, và phải sắp xếp theo trật tự hợp lý để không làm giáo dân xao lãng khi tham dự phụng vụ. Thường chỉ nên dùng một ảnh tượng cho một vị thánh.” (GIRM 318)
Trong quá khứ, có tập tục đặt tượng thánh bảo trợ của giáo xứ ở giữa nhà thờ, phía trên nhà tạm, nhưng truyền thống đó đã bị bỏ đi, bởi trung tâm nhà thờ là vị tri của thánh giá.
Về việc đặt tượng Đức Mẹ bên trái nhà thờ, là do Đức Mẹ ở bên tay phải Chúa.
Cách bài trí này là theo truyền thống Do Thái, hoàng thái hậu luôn ngồi bên tay phải của vua. Như trong sách Các Vua 1 (2, 9) đã viết, “Bathsheba đến gặp Vua Salomon, để nói giúp cho Adoni′jah. Nhà vua đứng lên để gặp bà, cúi chào bà, rồi ngồi lên ngai. Một chiếc ghế được đưa lên, để mẹ nhà vua ngồi bên phải ngài.”
Đức Giáo hoàng Piô X đã xác nhận truyền thống này trong tông thư Ad Diem Illum Laetissimum, khi tuyên bố “Đức Mẹ ngồi bên phải Con của Mẹ.”
Một cách giải thích khác là cánh bên trái của nhà thờ được xem là “Cánh Phúc âm” và Đức Mẹ được xem là Evà mới, có vai trò then chốt trong lịch sử cứu độ.
Trong các giáo hội Đông phương, tượng Đức Mẹ cũng được đặt bên trái gian giữa, ngăn giữa cung thánh và phần còn lại của nhà thờ. Một nhà bình luận đã giải thích rằng, “Mẹ Thiên Chúa bồng Chúa Kitô hài nhi, và là hiện thân của khởi đầu Ơn Cứu độ cho chúng ta.”
Còn tượng thánh Giuse đặt ở bên phải, là vì tượng Đức Mẹ luôn được ưu tiên đặt ở bên trái. Và cũng nhiều lúc, các nhà thờ đặt tượng ảnh khác thay vì thánh Giuse.
Nhưng nếu tượng Thánh Tâm được đặt ở bên trái thì tượng Đức Mẹ được đặt bên phải.
Còn một giả thuyết khác, là có thời, Giáo hội còn truyền thống phân biệt giới tính, khi phụ nữ và trẻ con ngồi một bên, còn đàn ông ngồi một bên trong nhà thờ. Có lẽ vì thế mà một vài nhà thờ đặt tượng các thánh nam một bên, và các thánh nữ một bên.
Vì vậy, dù không có quy định nào, nhưng truyền thống đặt tượng Đức Mẹ ở bên trái đã phát triển qua thời gian, dựa theo truyền thống kinh thánh và văn hóa.
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
