Dấn thân là dám hy sinh, tức là dám chịu thiệt thòi, dám bất chấp nguy hiểm, sẵn sàng quên mình vì một lý tưởng nào đó, nhưng vì ích lợi của tha nhân chứ không vì tư lợi hoặc tư danh: Dấn thân phục vụ người nghèo, bảo vệ tổ quốc. Đó là dấn thân theo nghĩa tốt. Dấn thân cũng có nghĩa xấu: Dấn thân vào con đường tội lỗi. Chữ DÁM trong Việt ngữ thật “hay”!
Có nhiều con đường dấn thân, với cách thức và mức độ khác nhau. Tri thức nhằm phục vụ xã hội cũng là một cách dấn thân. Nhưng với các Kitô hữu, có một con đường dấn thân đặc biệt, một trong ba thiên chức (vương đế, tư tế, ngôn sứ) được Thiên Chúa trao ban từ khi lãnh nhận Bí tích Thánh tẩy, đồng thời cũng là trách nhiệm thực hiện lệnh truyền phổ quát của Đức Kitô: “Hãy đi khắp tứ phương thiên hạ, loan báo Tin Mừng cho mọi loài thọ tạo” (Mc 16:15).
Được sai đi mà không chịu dấn thân thì cũng vô ích. Ngoài ba lời khấn truyền thống (thanh tuân, thanh khiết, thanh bần), các tu sĩ Dòng Tên (SJ, Society of Jesus) còn có lời khấn thứ tư: “Đến bất cứ nơi nào được sai đi”. Vậy mới là dấn thân, chứ nhận “bài sai” mà bảo là “sai” nên không chịu đi hoặc kỳ kèo, so đo, đòi hỏi, thì còn gì là dấn thân, là vâng lời? Dấn thân ở dạng nào cũng khó nhọc, vất vả, dù tích cực hay tiêu cực, và thậm chí còn nguy hiểm, thế nên rất cần lòng can đảm và nỗ lực: “Con ơi, nếu con muốn dấn thân phụng sự Đức Chúa, thì con hãy chuẩn bị tâm hồn để đón chịu thử thách” (Hc 2:1).
Ngôn sứ Isaia kêu gọi: “Hãy vui mừng với Giêrusalem, hãy vì Thành Đô mà hoan hỷ, hỡi tất cả những người yêu mến Thành Đô! Hãy cùng Giêrusalem khấp khởi mừng, hỡi tất cả những người đã than khóc Thành Đô, để được Thành Đô cho hưởng trọn nguồn an ủi, được thoả thích nếm mùi sung mãn vinh quang, như trẻ thơ bú no bầu sữa mẹ” (Is 66:10-11). Tại sao? Vì Đức Chúa phán: “Này Ta tuôn đổ xuống Thành Đô ơn thái bình tựa dòng sông cả, và Ta khiến của cải chư dân chảy về tràn lan như thác vỡ bờ. Các ngươi sẽ được nuôi bằng sữa mẹ, được bồng ẵm bên hông, nâng niu trên đầu gối. Như mẹ hiền an ủi con thơ, Ta sẽ an ủi các ngươi như vậy; tại Giêrusalem, các ngươi sẽ được an ủi vỗ về” (Is 66:112-13).
Thành Đô Giêrusalem là hình bóng Thiên Chúa. Ngôn sứ Isaia “bật mí” cho chúng ta biết: “Nhìn thấy thế, lòng các bạn sẽ đầy hoan lạc, thân mình được tươi tốt như cỏ đồng xanh. Đức Chúa sẽ biểu dương quyền lực của Người cho các tôi tớ biết, và nổi cơn thịnh nộ với các kẻ thù” (Is 66:14).
Thiên Chúa là đấng cao cả, chúng ta chỉ là bụi cát, hoàn toàn bất xứng, nhưng Ngài vẫn bảo vệ chúng ta như con người trong mắt Ngài (x. Đnl 32:10). Vì thế, chúng ta càng phải nghe lời kêu gọi của tác giả Thánh Vịnh: “Cả trái đất, hãy tung hô Thiên Chúa, đàn hát lên mừng Danh Thánh rạng ngời, nào dâng lời ca tụng tôn vinh! Hãy thưa cùng Thiên Chúa: Khủng khiếp thay, sự nghiệp của Ngài! Trước thần lực uy hùng, địch thù khúm núm” (Tv 66:1-3).
Không trừ loài thọ tạo nào, mà “toàn trái đất phải quỳ lạy tôn thờ, và đàn ca mừng Chúa, đàn ca mừng Thánh Danh” (Tv 66:4). Cứ nhìn xem công trình của Thiên Chúa là thiên nhiên thì không ai có thể bác bỏ ơn Ngài: “Hành động của Người đối với phàm nhân thật đáng kinh đáng sợ! Chúa làm cho biển khơi hoá đất liền, và dân Người đi bộ qua sông; việc Người làm đó khiến ta hoan hỷ” (Tv 66:5-6).
Và chúng ta chỉ còn biết cúi đầu cảm tạ, tin kính, thờ lạy, yêu mến, tôn vinh và chúc tụng: “Xin chúc tụng Thiên Chúa đã chẳng bác lời thỉnh nguyện con dâng, lại cũng không dứt nghĩa đoạn tình” (Tv 66:20). Đó chính là hồng ân bao la, là tình yêu vô biên và là lòng thương xót hải hà của Thiên Chúa! Quả đúng như lời Thầy Giêsu đã xác định: “Không có Thầy, anh em chẳng làm gì được” (Ga 15:5). Nhận biết được như vậy thì người ta mới khả dĩ vui vẻ dấn thân vì công ích một cách vô điều kiện. Nói theo Giáo huấn Xã hội Công giáo, cuộc sống luôn có tính bổ trợ và liên đới.
Biết người, biết ta, trăm trận trăm thắng. Cổ nhân truyền lại kinh nghiệm như vậy. Thánh Phaolô đã biết mình yếu đuối và khốn nạn, nên ngài đã đủ sức vượt qua chính mình và mọi trở lực, để rồi lại có mơ ước “ngược đời” hết sức: “Ước chi tôi chẳng hãnh diện về điều gì, ngoài thập giá Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta! Nhờ thập giá Người, thế gian đã bị đóng đinh vào thập giá đối với tôi, và tôi đối với thế gian” (Gl 6:14).
Thánh nhân giải thích: “Cắt bì hay không cắt bì chẳng là gì cả, điều quan trọng là trở nên một thụ tạo mới” (Gl 6:15). Cắt bì là một dạng luật Cựu ước. Tân ước không còn. Tất nhiên ngày nay lại càng cảm thấy xa lạ hơn. Nhưng cách nói rất rõ ràng, rất thẳng thắn. “Hay” là chỗ đó. Chính điều đó là điều chúng ta phải hết sức lưu ý khi chấp nhận vì Chúa mà dấn thân (hoặc cứ cho là thế). Dấn thân được thể hiện đa dạng: Sống đức ái Kitô giáo, tham gia các hội đoàn, làm việc tông đồ, làm từ thiện,… Nhưng không khéo thì chúng ta dễ so đo theo cách trần tục, tức là chúng ta là “chính”, còn Chúa là “phụ”, và Chúa trở thành bức bình phong “che chắn” chúng ta mà thôi. Thật nguy hiểm!
Cuối cùng, Thánh Phaolô chúc mọi người được hưởng bình an và lòng thương xót của Chúa, rồi đề nghị: “Xin đừng có ai gây phiền toái cho tôi nữa, vì tôi mang trên mình tôi những dấu tích của Đức Giêsu” (Gl 6:17).
Ngoài Nhóm Mười Hai, Chúa Giêsu còn chỉ định bảy mươi hai người khác, và sai các ông cứ từng hai người một đi trước, vào tất cả các thành, các nơi mà chính Ngài sẽ đến. Rồi Ngài “dài hơi” căn dặn các ông: “Anh em hãy ra đi. Này Thầy sai anh em đi như chiên con đi vào giữa bầy sói. Đừng mang theo túi tiền, bao bị, giày dép. Cũng đừng chào hỏi ai dọc đường. Vào bất cứ nhà nào, trước tiên hãy nói: ‘Bình an cho nhà này!’. Nếu ở đó, có ai đáng hưởng bình an, thì bình an của anh em sẽ ở lại với người ấy; bằng không thì bình an đó sẽ trở lại với anh em. Hãy ở lại nhà ấy, và người ta cho ăn uống thức gì, thì anh em dùng thức đó, vì làm thợ thì đáng được trả công. Đừng đi hết nhà nọ đến nhà kia. Vào bất cứ thành nào mà được người ta tiếp đón, thì cứ ăn những gì người ta dọn cho anh em” (Lc 10:2-8).
Được sai đi, nhưng người-được-sai đi PHẢI biết dấn thân, nếu không thì “hư bột, hư đường hết trơn”. Dấn thân khó thật, vì dấn thân là khổ thật chứ không nói suông: Như chiên con vào giữa bầy sói, không mang tiền bạc, không mang hành lý. Căng quá! Có lẽ vì “căng” vậy nên một số người áp dụng “phương pháp” này: “Cờ đến tay ai thì người đó phất”. Thay vì chúng ta “run rẩy” trong tay Chúa thì chính Chúa lại chịu “run rẩy” trong tay chúng ta! Run rẩy vì “lạnh”, vì “sợ”, vì… nhiều cái VÌ, BỞI, TẠI, NHƯNG, NẾU, GIÁ,…
Cuộc sống (đạo và đời) có nhiều hệ lụy. Một trong các “mối” đó liên quan chuyện vật chất, chính xác là tiền bạc, Thánh Phaolô xác định: “Cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc, vì buông theo lòng ham muốn đó, nhiều người đã lạc xa đức tin và chuốc lấy bao nỗi đớn đau xâu xé” (1 Tm 6:10).
Trong buổi lễ thuộc khuôn khổ năm Đức Tin để tất cả các giám mục (gần 300 giám mục uy tín của 221 giáo phận) long trọng tuyên xưng đức tin tại lễ bế mạc Hội đồng Giám mục Ý khóa 65 (năm 2013), ĐGH Phanxicô đã thẳng thắn tấn công trực tiếp vào sự lười biếng, tinh thần nghề nghiệp (quan liêu), thói ưa thích tiền bạc và ngạo mạn của các giám mục Ý. ĐGH Phanxicô đã dành cho họ một bài diễn văn “nảy lửa” theo dạng “bom tấn” (bombard).
ĐGH Phanxicô không hề rào trước đón sau, mà yêu cầu các giám mục hãy trả lời thẳng thắn câu hỏi mà Chúa Kitô đã đặt ra với Phêrô: “Con có yêu thầy không?”. Ngài cho đó là câu hỏi độc nhất thực sự thiết yếu. Mọi chủ chăn phải tự đặt cho mình câu hỏi đó, bởi vì mọi mục vụ đều xây trên nền tảng “thân mật với Chúa, sống với Chúa là thước đo sự phục vụ Giáo hội của chúng ta, nó diễn tả lòng sẵn sàng để vâng phục, để hạ mình và để tận hiến”. Tự sờ gáy mà thấy “nhột” quá!
Rồi ngài nhìn thẳng vào các giám mục và công tố nặng nề chưa từng có tại Đề Thờ Thánh Phêrô, đặc biệt ngài đề cập việc tự kiểm điểm Giáo hội: “Chúng ta không phải là thể hiện của một cơ cấu hay một sự cần thiết được tổ chức, nhưng là dấu chỉ sự hiện diện hành động của Chúa Phục Sinh. Vì thế, phải có SỰ TỈNH TÁO THIÊNG LIÊNG, thiếu nó thì chủ chăn, trước hết là giám mục, sẽ nguội lạnh, vô tâm, quên lãng và trở thành vô cảm, bị lôi cuốn theo viễn tượng chức quyền, tiền bạc và thỏa hiệp với tinh thần thế tục. Những cái đó làm họ trở nên lười biếng, thành một dạng công chức, một nha lại của nhà nước chỉ biết lo cho bản thân, cho tổ chức và các cơ cấu, thay vì lo cho lợi ích đích thực của dân Chúa. Làm thế họ dễ bị rơi vào tình trạng nguy hiểm như Tông đồ Phêrô đã chối Chúa, mặc dù trên hình thức họ tự xưng và rao giảng nhân danh Thiên Chúa, nhưng họ đã làm tổn thương đến sự Thánh thiện của Mẹ Giáo hội bằng cách làm cho Giáo hội ít sinh hoa kết quả. Câu hỏi dai dẳng của Chúa có thể đem lại nỗi cay đắng, cụt hứng và có khi mất cả lòng tin. Nhưng đó không phải là những tâm tình mà câu hỏi của Chúa muốn gợi lên, trái lại, những tâm tình đó làm lợi cho kẻ thù, khiến qủy dữ phải co rúm lại trong sự chua cay, rên xiết và tuyệt vọng. Chúa Giêsu không nhục mạ ai, mà Người giúp lấy lại can đảm”.
ĐGH Phanxicô nói thêm: “Như thế chúng ta sẽ tìm thấy niềm vui của một Giáo hội phục vụ, khiêm tốn và trong tình huynh đệ”. Và đó là điều mà chắc hẳn ai cũng đều mong ước và khao khát đêm ngày. Lạy Chúa tôi, thấy người mà chạnh nghĩ đến Việt Nam ta. Ai dám nói ra thì bị ghét!
Ngày xưa, Chúa Giêsu sai Nhóm Bảy Mươi Hai ra đi, dấn thân và chữa lành những người đau yếu trong thành, và nói với họ về Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần (Lc 10:9). Ngài căn dặn rõ ràng: “Khi vào bất cứ thành nào mà người ta không tiếp đón, thì anh em ra các quảng trường mà nói: Ngay cả bụi trong thành các ông dính chân chúng tôi, chúng tôi cũng xin giũ trả lại quý vị. Tuy nhiên quý vị phải biết điều này: Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần” (Lc 10:10-11). Chúa Giêsu nói điều rất quan trọng: “Trong ngày ấy, thành Sôđôm còn được xử khoan hồng hơn thành đó” (Lc 10:12).
Nhóm Bảy Mươi Hai trở về và hớn hở nói: “Thưa Thầy, nghe đến danh Thầy, cả ma quỷ cũng phải khuất phục chúng con” (Lc 10:17). Đức Giêsu ôn tồn: “Thầy đã thấy Satan như một tia chớp từ trời sa xuống. Đây, Thầy đã ban cho anh em quyền năng để đạp lên rắn rết, bọ cạp và mọi thế lực Kẻ Thù, mà chẳng có gì làm hại được anh em” (Lc 10:18-19). Đó là lời cảnh báo. Và Ngài còn cảnh báo về tính kiêu ngạo: “Anh em chớ mừng vì quỷ thần phải khuất phục anh em, nhưng hãy mừng vì tên anh em đã được ghi trên trời” (Lc 10:20).
Thật đáng rùng mình khi nghe lời Thánh Phaolô nhắc nhở: “Không có loài thọ tạo nào mà không hiện rõ trước Lời Chúa, tất cả đều trần trụi và phơi bày trước mặt Đấng có quyền đòi chúng ta trả lẽ” (Dt 4:13). Vì thế mà phải luôn tỉnh thức với lời cảnh báo của Giáo hoàng Phêrô: “Anh em hãy sống tiết độ và tỉnh thức, vì ma quỷ, thù địch của anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé” (1 Pr 5:8).
Lạy Thiên Chúa, xin cho con biết dấn thân vì Danh Ngài, xin biến đổi Giáo hội trở thành một Giáo hội cầu nguyện và sám hối, được giải thoát khỏi sự thờ ngẫu tượng của hiện tại, có những chủ chăn thoát vòng kiềm tỏa của sự ù lì, lười biếng, nhỏ nhen, đê tiện, chủ bại, buồn thảm, mất kiên nhẫn, xơ cứng, nhưng biết hội nhập và tràn đầy lòng xót thương của Chúa. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ của con. Amen.
TRẦM THIÊN THU
